De Israëlische connectie
Na een kortstondig akkefietje met Israël heeft Turkije al snel weer de oude pro-Israëlische koers opgepakt die het Anatolische land de laatste halve eeuw voert.
Dit werd duidelijk toen een Turks-Joods exhibitie werd georganiseerd op de Georgia State University[1] (Staatsuniversiteit van Georgia) gedurende de afgelopen maand van oktober. Al snel daarna werd een deal ondertekend waarbij Turkije Israëlische tanks[2] afnam, alhoewel ook dit eerst onzeker was. Uiteindelijk werd zelfs de gezamenlijke militaire oefening[3] tussen Turkije en Israël ook gewoon doorgezet in de eerste dagen van november. Deze toenadering van Turkije en Israël zal door sommigen[4] nu gezien worden als een ‘plotselinge ommekeer’[5]. Echter, insiders (zoals dr. Alon Ben-Meir[6]) weten natuurlijk allang dat de internationale betrekkingen tussen Turkije en Israël al jarenlang een haat-liefde-relatie is, maar over een lange periode altijd meer liefde herbergt dan haat. Nog los van de economische en diplomatieke voordelen[7] die beide landen genieten door hun betrekkingen[8].
Dit blijkt bijvoorbeeld uit de rijke Joodse historie[9] die in Istanbul altijd op de voorgrond wordt geschoven door Turkije. Het is ook niet geheel onterecht dat de meeste Turken meestal erg trots zijn op de Joodse sporen in Istanbul, het staat symbool voor de eeuwenoude historische band tussen beide volkeren. Dit werd ook vermeld door de Joodse lobbygroepen[10] in Amerika die zelfs spraken van “een onmogelijkheid dat de eeuwenoude Turks-Joodse betrekkingen verstoord zouden worden door actuele politieke ontwikkelingen”[11].
Deze houding wordt doorgaans ook aangehouden in de Turkse media, waar de houding tegenover de Joodse minderheid in Turkije altijd veel aandacht[12] krijgt. Tevens worden antisemitische uitspraken[13] zwaar bestraft[14] door de rechterlijke macht, iets wat zelfs Erdoğan niet kan voorkomen (daar de rechterlijke macht in Turkije veelal in handen van de anti-islamisten en/of de Republikeinse CHP is). Deze sterke historische en culturele band wordt door tal van historici in stand gehouden, zo zet de Joodse historicus Shelomo Alfassa zich al jaren in om de wereld kenbaar te maken hoe “Turken de Joden hebben gered van genocide”[15].
Nu, waar kwam het Turks-Joodse conflict van de afgelopen paar maanden dan vandaan? Was het te wijten aan Erdoğan en zijn islamistische AKP? Of lag er iets anders aan ten grondslag? Alhoewel Erdoğan felle kritiek heeft geuit op Israël, lijkt dit meer voortgekomen te zijn uit populisme om zo veel mogelijk stemmen binnen te halen in Turkije en om de banden met de Arabische landen aan te halen. In beginsel lijkt Erdoğan niet te handelen uit antisemitische beweegredenen[16], alhoewel zijn Iraans bezoek aan Ahmedinejad[17] wel moeilijk te verdedigen valt. Een andere optie zou kunnen zijn dat Turkije met zijn ogenschijnlijke anti-Israëlische houding geprobeerd heeft neutraler over te komen in de ogen van Syrië. Tenslotte is Israël van oudsher een loyale bondgenoot van Turkije en Syrië daarentegen een land dat nog altijd claims heeft op de zuidoostelijke provincie Alexandrette in Turkije. Door aan de oppervlakte een anti-Israëlisch en pro-Syrisch optreden (denk hierbij aan de openstelling van de Turks-Syrische grens[18]) te bewerkstelligen, is Turkije er namelijk in geslaagd om door alle partijen geaccepteerd te worden als bemiddelaar[19] in het conflict tussen Israël en Syrië.
Deze optie lijkt reëler en plausibeler, vooral omdat Turkije en Israël meer overeenkomsten hebben met elkaar dan met welk ander land in de regio. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Israëlische investering van ruim $500 miljoen in de Turkse bankensector en de oprichting van de eerste particuliere energiecentrale ooit, wat natuurlijk een Turks-Israëlisch project[20] was. Israëlisch minister van Industrie, Handel en Werkgelegenheid Benjamin Ben Eliezer[21] heeft tijdens zijn bezoek aan Turkije[22] al toegezegd de betrekkingen zo snel mogelijk weer op het oude niveau te willen krijgen, dit zal ook niet lang duren aangezien de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Ahmet Davutoğlu reageerde door te stellen: “De crisis tussen onze landen is voorbij. ”[23] Wel zal Israël even moeten wennen aan de nieuwe rol[24] die Turkije zich heeft aangemeten in de regio, het Anatolische land wil namelijk niet langer passief toekijken naar de problematiek in het Midden-Oosten.
Armand Sağ
24 november 2009
© Armand Sağ 2009
|
