Turkije en de Europese Unie

Als het aan de Turkse president Abdullah Gül ligt, is het nog lang niet zeker of Turkije wel bij de Europese Unie wil[1]. Gül vergeleek de Turkse situatie met Noorwegen, waar men ook aan alle toetredingsvoorwaarden voldeed maar door een volksreferendum toch afzag van lidmaatschap. Dit omdat na het referendum bleek dat vrijwel niemand in Noorwegen lid wilde worden van de Europese Unie. Dit kan Gül zeggen omdat de Turkse economie boekdelen spreekt, zoals eerder ook Şenay Özdemir[2] al uiteenzette in haar betoog.

Ondertussen gaan de besprekingen tussen Turkije en de Europese Unie nog steeds onverminderd door. Zo heeft het Europlees Parlement op 26 november 2009 toegestemd met de uitbreiding[3] van de Europese Unie; Turkije, IJsland en Servië. Daarbij was het de Europese afgevaardigden niet ontgaan hoeveel Turkije had gedaan om nader tot Cyprus[4] te komen. Juist om deze reden werd Turkije ontzien[5] rondom de kwestie van Cyprus.

Alhoewel de politieke leiders van de Europese Unie Turkije er graag bij willen hebben om geopolitieke en strategische redenen[6], is er grote weerstand van de burgerbevolking. Met name de acht landen[7] Duitsland, Frankrijk, Denemarken, Oostenrijk, Luxemburg, Nederland, Griekenland en Zuid-Cyprus lijken de fanatiekste tegenstanders te hebben onder hun stemgerechtigden. Hierbij hebben de regeringen van Griekenland en Zuid-Cyprus[8] zich al uitgesproken voor een EU-lidmaatschap van Turkije. In Duitsland, Oostenrijk en Nederland probeert Turkije via uitwisselingsprojecten toch, in ieder geval de politieke, steun te winnen. Zo gaan er periodiek al Duitse en Nederlandse Mobiele Eenheid-agenten[9] (ME) naar Istanbul om daar onderwezen te worden door Turkse politieagenten, welke door hun ervaringen kundiger zijn dan hun Europese collega's. De Duitsers hebben al toegegeven dat ze er veel aan gehad hebben, vooral tijdens de recente rellen tussen neo-nazi's en extreemlinkse demonstranten in Hamburg. Ook zijn er demonstraties van de Turkse luchtmacht[10] geweest in Nederland.

Dit gaat in Nederland wat moeizamer omdat de PVV van Wilders met 27 zetels[11] vaste voet begint te krijgen in de politiek en een strikt anti-Turks Europees beleid voert. Aan de andere kant is de meest pro-Turkse politieke partij D66 erin geslaagd de derde grote partij te worden van Nederland. Dit, tezamen met de grote (lobbyende) Turkse minderheid in Nederland[12], geeft de Turken toch hoop dat ook Nederland uiteindelijk overstag zal gaan en Turkije in de Europese Unie zal verwelkomen. Het aspect dat landen met aanzienlijke Turkse minderheden zoals Bulgarije[13] al in de Europese Unie zitten, zal bij een eventueel volksreferendum ook nog wel eens in het voordeel van Turkije kunnen uitpakken. Een speciale troef heeft Turkije nog met de steeds groter wordende groep Nederlanders in Turkije, zo wonen er momenteel meer dan 19.000 Nederlanders[14] in Turkije (nog los van de Nederlandse Turken in Turkije). Velen daarvan zijn gepensioneerde hoogopgeleiden die nu willen genieten van een zomerhuisje, maar nog wel contacten[15] hebben met de politieke top in Nederland.

Turkije lijkt de recente ontwikkelingen ook vooral te danken aan het Zweedse voorzitterschap van de Europese Unie. Het Zweedse voorzitterschap dat begon op 1 juli 2009 bleek een welkome verademing voor de Turken, die na enkele kritische voorzitterlanden nu eindelijk eens gesteund werden. Zo weigerde Zweden om de Armeense kwestie van 1915 aan bod te laten komen en meldde de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Carl Bildt[16] dat "Zweden het ook niet erkent als een genocide". Maar ook het komende voorzitterschap van Spanje zal Turkije geen windeieren leggen. De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken heeft al verklaard dat de Turkse toetreding tot de Europese Unie "een topprioriteit"[17] zal krijgen tijdens het EU-voorzitterschap van zijn land.

Met Spanje heeft Turkije onlangs de Alliance of Civilization (AoC)[18], oftewel de 'Alliantie van Beschavingen', opgericht. Deze organisatie is in 2005 opgericht en heeft, als onderdeel van de Verenigde Naties, als doel om de Mediterrane culturen en beschavingen nader tot elkaar te brengen. Het is vooral bedoeld als bindmiddel tussen de Zuid-Europese christenen en de Turkse moslims. Het lijkt erop dat Turkije ook met de komende EU-voorzitter een beentje voor heeft. Het zou dan ook goed kunnen dat het voorzitterschap van Zweden en Spanje de Turken dermate veel zelfvertrouwen heeft gegeven (tezamen met de groeiende Turkse economie), dat ze nu zelf ook eisen durven te stellen. Zo wilden ze liever geen delegatie met Wilders op bezoek[19] en konden ze daarbij verwijzen naar Engeland, hiermee bleek indirect dat Turkije zich (op economisch en geopolitiek vlak) ook steeds meer rekent tot Europa. Want zoals dr. Sedat Laçiner in zijn boek 'The European Union with Turkey'[20] verklaart is het voornaamste doel van Turkije nog altijd Europa. Laçiner: "Turkije wil zich inzetten voor een 'Groter Europa' in plaats van een 'Groter Midden-Oosten'."[21]

Hiermee doelt Laçiner op het feit dat Turkije momenteel goede relaties aanknoopt met het Midden-Oosten, maar dat vooral Europa hiervan zal profiteren. Hiermee verwijst Laçiner naar de energiebronnen die Europa nodig heeft uit die gebieden, bij rust en stabiliteit is dus vooral Europa gebaat. Ook andere experts zoals Parag Khanna[22], directeur van Global Governance Initiative, claimen dat Turkije in feite al tot het Europese blok behoort. Zonder Turkije zou Europa namelijk afgesneden zijn van haar energiebronnen (denk aan Nabucco[23]). Khanna gaat zelfs nog verder door te stellen dat "Turkije niet lid hoeft te worden van de Europese Unie, omdat het al lid is van het Euro-Turks Rijk."[24]

Armand Sağ

30 november 2009

© Armand Sağ 2009