Koerden in Turkije

Hoeveel Koerden leven er nu in Turkije?
Dat is een vrij directe vraag, waar een lijst aan onderzoeken het antwoord op vormen:
1. Devlet İstatistik Enstitüsü (het huidige TÜİK, de Turkse variant op CBS): 1965 - 2.219.502 Turkse burgers "die thuis veelal een Koerdisch dialect spreken". Dit is 7.07% van het totaal van 31.391.421 inwoners in Turkije. Ander leuk detail van TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu): geboortecijfer in heel Turkije is 2,23% maar in Zuid- en Zuidoost-Turkije is dat 3,65%.
2. Een onderzoek van Prof. Dr. Aykut Toros van het Bevolkingsaantallen Instituut aan de Universiteit van Hacettepe in Ankara: 1992 - 6,2% van de Turkse bevolking vertelde dat een Koerdisch dialect hun moedertaal was
3. Prof. Dr. Mehmet Şahingöz van de Gazi Universiteit van Ankara zei in 2001 namens het Amerikaanse ‘Ethnologue Data from Languages of the World’ dat zijn onderzoek dit uitwees: Turkije herbergt 8.36% Koerden.
4. Amerikaans onderzoeker P.A. Andrews in zijn rapport “Etnische minderheden in Turkije”, uitgegevens door ‘Ethnologue Data from Languages of the World’ in 2001: Turkije heeft in totaal 13.79% aan minderheden.
5. Barometer van de Europese Unie na een onderzoek in september 2005: 93% van de Turken gaf Turks als hun moedertaal, slechts 7% antwoordde een andere taal.
6. Onderzoekster Safiye Dündar in 2006: Er vanuit gaande dat er tussen 1965 en 2006 een verhoging van 50% heeft plaatsgevonden onder de Koerden, wat natuurlijk erg extreem is en hoog is, dan zouden er momenteel tussen de 5 en 8 miljoen Koerden moeten zijn. Dit is ongeveer 7 tot 11% van Turkije.

Veel van deze uitslagen stonden in de linkse Turkse krant Radikal.[1]

Wat zeggen Koerdische nationalisten dan, die zijn het daar zeker weer niet mee eens?
Het is zeer jammer dat Koerdische nationalisten altijd spreken van “schattingen” en nooit een adequaat onderzoek uitvoeren. Tevens proberen ze uitkomsten die ze niet uitkomen altijd te diskwalificeren alszijnde “staatspropaganda”. Dit is zeer kwalijk, maar ook begrijpelijk omdat ze natuurlijk geen inhoudelijk verweer kunnen leveren. Ze maken dus gebruik van ad hominem om zo hun eigen politieke agenda door te voeren. Veel Koerdische nationalisten willen het namelijk doen blijken alsof er veel meer Koerden in Turkije wonen dan er in werkelijk leven, zodoende kunnen ze meer westerse steun vergaren voor hun plannen om een eventueel onafhankelijk Koerdistan uit te roepen.

Heeft u voorbeelden?
Uiteraard, en dit is slecht het topje van de ijsberg. Er zijn veel meer gefabriceerde schattingen die geen wetenschappelijk ondergrond hebben en slechts ter propaganda dienen:
1. Time Magazine schat het in 1991 op: 8 tot 14,5 miljoen Koerden in Turkije.
2. Koerdisch Instituut in Parijs: “In 1991 waren er meer dan 25 miljoen Koerden.”
3. Talabani in het Duitse Der Spiegel van maart 1991: “Er wonen momenteel meer dan 9 miljoen Koerden in Turkije.”
4. Iraans-Koerdisch activist Mehrdad İzady tijdens een conferentie van het Koerdisch Instituut in New York in november 1991: “Onderzoek wijst uit dat er in 2050 meer Koerden dan Turken zullen wonen in Turkije. In 2020 zullen er namelijk 34 miljoenen Koerden zijn en in 2050 49 miljoen binnen de grenzen van Turkije.”
Leuk detail: Prof. Dr. Justin McCarthy was het daar totaal niet mee eens en daagde hem uit zijn onderzoek openbaar te maken. Dit is echter niet gebeurd.
5. Koerdisch activist Kemal Burkay in december 1991: “Minstens 15 miljoen Koerden in Turkije.”
6. Turkse parlementariër van Koerdische komaf Muzaffer Demir tijdens een debat op 24 december 1994: “Er zijn 15 miljoen Koerden in Turkije.”
7. Koerdisch activist Mahmut Alınak in 1994: “Rond de 20 miljoen Koerden in Turkije.”

Veel van deze uitslagen stonden ook in de linkse Turkse krant Radikal.[2]

Hoe zit het dan met de verkiezingsuitslagen?
Ook daar schommelden de Koerdische stemmen altijd onder de 7% die Safiye Dündar naar voren brengt. Kijkt u zelf maar:
- Verkiezingen van 1995: politieke partij van PKK (= HADEP) ontvangt 4,17% van de stemmen in heel Turkije.
- Verkiezingen van 3 november 2002: voormalig HADEP (= DEHAP) ontvangt 6,2% van de stemmen.
- Verkiezingen van 2009: zie mijn eerdere interview hieromtrent [http://www.armandsag.nl/interviews/Aantal%20Turkse%20Koerden.html]

Wat vindt u van de huidige ontwikkelingen?
Wat opvalt hier zijn de onderlinge meningsverschillen tussen Koerden. De Koerden zijn namelijk onder te verdelen in stammen (in het Turks bekend als ‘aşiret’); de Koerden in Turkije zijn veelal Kırmancı (soennietisch) en Zaza (alevieten; alhoewel veel Zaza’s zich niet rekenen tot Koerden) terwijl de Irakese Koerden tot de Sorani behoren. In Iran heb je weer Gorani-Koerden en al deze dialecten zijn onderling zeer moeilijk verstaanbaar (denk aan Nederlands en Duits). Het is dus zeer zeker geen homogeen volk met dezelfde doelen voor ogen. Het is bijvoorbeeld typisch dat een Irakese Koerd en Turkse Koerd tegenstrijdige belangen hebben. Wel ben ik blij met de vooruitgang die de Koerden in Turkije hebben geboekt (TRT6, taallessen, een faculteit Koerdologie op de Universiteit van Mardin). De Koerden zelf beginnen gelukkig ook te begrijpen dat toenadering tot Turkije onvermijdelijk is, zo heeft de Irakees-Koerdische leider Barzai al voorgesteld dat het semi-onafhankelijke Koerdistan in Noord-Irak een deelstaat of federatie wordt binnen de Republiek Turkije.[3] De Irakese Koerden willen zich dus aansluiten bij Turkije, hoogstwaarschijnlijk omdat ze inzien dat de Koerden daar het best behandeld worden (in tegenstelling tot Irak, Iran etc.). Verder is een wens om te profiteren van de enorme groei in de Turkse economie ook een drijfveer, althans zo vermoed ik.

Ik dank u voor deze korte maar heldere uitleg.
U bedankt.

Armand Sağ

25 november 2009

© Armand Sağ 2009